I. Rau an toàn (rau sạch) là gì ?

1. Không tồn dư thuốc hóa học, thời gian cách ly tối thiểu cho từng loại thuốc trừ sâu và từng loại rau khác nhau, nhưng vào khoảng từ 7 – 21 ngày từ lần phun cuối cùng. Tuy nhiên, do tốc độ sinh trưởng của rau ngắn, thời kỳ phát sinh sâu bệnh thường khi cây non bắt đầu trưởng thành nên các loại rau đã phun thuốc sâu thường là không đủ thời gian cách lý đến khi thu hoạch.

2. Số lượng vi sinh vật và ký sinh trùng: Thường xuất hiện khi bà con bón phân tươi (không qua ủ hoai).

3. Dư lượng đạm nitrat (NO3): Do bón các loại phân hóa học NPK hoặc bón trực tiếp đạm vào gốc cây, các hạt đó lâu tan trong đất, nên thậm chí sau 15 ngày thu hoạch, rau vẫn còn dư lượng đạm Nitrat trong rau. Ăn rau này nhiều sẽ gây ra bệnh ung thư và các bệnh nguy hiểm khó chữa khác.

4. Dư lượng các kim loại nặng (chì, thủy ngân, asêníc, kẽm, đồng...), chủ yếu do rau được trồng trên nguồn đất, nước ô nhiễm, các khu công nghiệp xả thải…Các loại rau dưới nước (muống, cần, cải soong…) trồng xung quanh các thành phố, khu công nghiệp… hầu hết bị ô nhiễm nguồn nước nặng. Ăn rau này nhiều sẽ gây ra bệnh ung thư và các bệnh nguy hiểm khó chữa khác.

Hai tiêu chuẩn 3 và 4 là tác nhân chính dẫn tới các bệnh hiểm nghèo như ung thư, nó không chết ngay mà thời gian ủ bệnh từ 3-10 năm, khi phát hiện thì cực kỳ khó chữa.

II. Rau hữu cơ là gì?

Là loại rau được canh tác hoàn toàn tự nhiên với đảm bảo 6 không:

1. Không bón phân hóa học

2. Không phun thuốc bảo vệ thực vật

3. Không phun thuốc kích thích tăng trưởng

4. Không sử dụng thuốc diệt cỏ

5. Không sử dụng sản phẩm biến đổi gen

6. Nguồn đất trồng, nguồn nước tưới không bị ô nhiễm

Vậy, rau hữu cơ có phương pháp canh tác khác hoàn toàn so với rau an toàn, trồng rau hữu cơ sẽ chậm lớn hơn, khả năng bị thiệt hại, mất mùa do sâu bệnh cao hơn…nhưng bù lại, rau hữu cơ cho chất lượng tuyệt hảo, giữ được hương vị đặc biệt của từng loại rau, ăn rau hữu cơ bạn sẽ cảm thấy ngọt và thơm hơn.

Vườn rau hữu cơ tại Trang trại Tuệ Viên

III. Rau hữu cơ có phổ biến ở Việt Nam không?

Một sự thật rất đáng buồn là do phương pháp trồng rau hữu cơ năng suất thấp, rủi ro cao nên hầu hết không được bà con ưu tiên lựa chọn. Hơn nữa, ở nước ta với tốc độ tăng trưởng kinh tế đi kèm với công nghiệp hóa nông thôn, đồng thời các doanh nghiệp thường không tuân thủ quy định về xả thải môi trường nên nhiều vùng đất nông nghiệp bị ô nhiễm nặng nề. Các vùng đất này muốn cải tạo để có thể trồng rau hữu cơ là rất tốn kém, bỏ hoang cả 5-6 năm trời, đồng thời không được phép xả thêm bất cứ chất thải nào vào đất nữa.

Rõ ràng với điều kiện khá tệ như hiện nay, lượng rau hữu cơ cung cấp bởi các trang trại hữu cơ trên thị trường như muối bỏ biển và hết sức đắt đỏ. Nếu mua rau hữu cơ thật, có thể bạn sẽ phải ồ lên “1 cân rau đắt gần bằng 2 cân thịt”.

IV. Cách nhận biết rau hữu cơ, rau an toàn với các loại rau thường khác

Rất khó để nhận biết chính xác sự khác biệt nếu bạn chưa có nhiều kinh nghiệm trồng rau hữu cơ cũng như được thưởng thức nó. Bởi vậy, chúng tôi sẽ đưa những dấu hiệu bằng mắt thường 1 cách tương đối để bạn có thể phân biệt.

Dấu hiệu 1: Màu của rau

Đa phần các loại rau hữu cơ đều có màu xanh hơi vàng nhạt (xanh hữu cơ, xanh trung thực với bảng màu chuẩn đối với màu lá từng loại rau), nó không xanh đậm như các loại rau trồng bằng phân bón hóa học (đặc biệt là sử dụng phân bón lá hóa học, lá có màu xanh đậm), màu xanh đậm như là màu xanh dư đạm, mày xanh đậm chỉ thu hút sâu bệnh gây hại cho cây và gây hại sức khỏe người sử dụng (dư lượng nitrat). Khi đi chợ bạn lưu ý không nên mua những loại rau có màu xanh đậm, thậm chí xanh đen, đây là loại rau được tưới bằng phân đạm rất nhiều.

Dấu hiệu 2: Lá dày, ngắn, cân đối giữa các bộ phận

Lá rau hữu cơ luôn luôn dày, phiến lá ngắn và cân đối, dùng tay sờ vào có thể cảm nhận được độ cứng của lá, nhìn kỹ một chút sẽ thấy giữa các bộ phận phát triển rất cân đối, không có dấu hiệu thân cây mập. Với các loại như rau mùng tơi (Đặc biệt là ở Sài Gòn), lá cây mỏng, màu xanh nhạt nhưng thân cây dù chỉ ngắn có 30 cm (cả rễ) lại to như ngón tay, đó là dầu hiệu của rau bị phun thuốc kích thích tăng trưởng.

Dấu hiệu 3: Thân giòn, trọng lượng nặng, rắn chắc

Rau hữu cơ thường rất giòn (nhưng không có hoặc rất ít xơ), nó không ỉu xìu giống như loại rau trồng bằng phân bón hóa học hoặc thuốc kích thích tăng trưởng, thân nó rắn chắc nhưng không bóng mượt (vì bóng mượt là dấu hiệu tích trữ quá nhiều nước trong cây).

Dấu hiệu 4: Lâu héo, rất dễ bảo quản

Cây rau hữu cơ có thể bảo quản ở nhiệt độ phòng trong vòng vài ngày mà không sợ hư (hỏng), không nhất thiết phải bỏ tủ lạnh. Khi cây bị héo thì phun nước sơ sơ là có cây có thể hồi phục về trạng thái ban đầu. Không giống như “rau hóa học” phun nước vào là cây sẽ hỏng. Các loại rau hóa học thường bỏ vài ngày là có dấu hiệu thối rữa, vàng nhợt và có mùi khó chịu.

Dấu hiệu 5: Ăn rất giòn và ngon (giữ được hương vị tự nhiên)

Đẳng cấp rau hữu cơ được thể hiện ở chỗ ngon, giòn và thơm một cách tự nhiên mà không cần đến gia vị, ăn sống hoặc xào sơ với dầu ăn cũng rất ngon, càng ít sử dụng gia vị khi xào nấu thì ăn càng ngon.

Bên cạnh các dấu hiệu trên, một dấu hiệu trực quan nữa là rau hữu cơ thường xấu mã hơn rau thường vì phân cũng dùng phân ủ. Về hương vị thì khi các bạn ăn sẽ thấy sự khác biệt rất rõ ràng.

Các bạn có thể  ngắt 1 cái lá vò nhẹ và đưa lên mũi ngửi, rau trồng bằng phương pháp hữu cơ bao giờ cũng có mùi thơm đúng vị của rau, đặc biệt là các loại rau thơm, xé 1 lá ngửi rất thơm. Còn các loại rau trồng bằng phân hóa học, thuốc kích thích tăng trưởng không bao giờ có hương vị đó.

Dấu hiệu 6: Lá rau có dấu hiệu bị sâu hoặc rách

Đa phần các rau hữu cơ thường bị sâu bệnh và không được phun thuốc bảo vệ thực vật nên dù chăm sóc kỹ lưỡng, ít nhiều vẫn có sâu bệnh, khiến một số lá bị sâu ăn nham nhở, những loại rau bóng mỡ, không có 1 chút sâu bệnh nào thường là loại rau đã bị phun thuốc bảo vệ thực vật.

Để phòng ngừa sâu bệnh, một số trang trại trồng rau trong nhà kính, nhà lưới…nhưng thực tế số này không nhiều, chưa kể cách làm đánh trống bỏ rùi, lưới rách te tua không may vá lại, mấy ha rau màu không có sâu bệnh hẳn là…đã có biện pháp đặc trị nhàn và hiệu quả?

Kết luận

Dù những dấu hiệu có thể giúp chúng ta phân biệt rõ ràng, nhưng sự lựa chọn lại không cho phép chúng ta làm điều đó. Hầu hết các vùng đất quanh thành thị đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, mất cân bằng sinh thái dẫn đến trồng rau thật sự rất vất vả khi sâu bệnh thành đại dịch (Do không có thiên địch), thời tiết thất thường mưa nhiều, nắng cháy, sương muối…làm cho rau còi cọc kém phát triển. Trong khi nhu cầu rau trên thị trường rất lớn vào 1 số mùa đặc biệt. Bởi vậy, việc phun thuốc trừ sâu hại, bón thêm phân hóa học để kích thích rau phát triển, mau thu hoạch là điều không thể tránh khỏi. Cũng mong bà con nông dân trồng rau giữ tâm sáng, không vì lợi nhuận nhất thời mà nhổ rau vừa phun thuốc hay tưới phân đạm để mau thu hoạch rau bán ra thị trường. Cũng bỏ tư duy “rau hai luống, lợn 2 chuồng”, vì “điều gì mình không muốn, thì đừng làm cho người khác”.